Chaim Natan Widawski, urodzony 10 lutego 1904 roku w Zduńskiej Woli, był znaczącą postacią w społeczności żydowskiej okresu przedwojennego w Polsce. Swoimi działaniami społeczno-gospodarczymi zyskał uznanie wśród współczesnych.
Był nie tylko kupcem, ale także aktywnym działaczem społecznym oraz syjonistycznym. Jego działalność miała na celu wsparcie społeczności żydowskiej oraz propagowanie idei syjonistycznych, co przyczyniło się do rozwoju lokalnego życia żydowskiego.
Chaim Natan Widawski zmarł tragicznie 9 czerwca 1944 roku w łódzkim getcie, pozostawiając po sobie ślad w historii, który przypomina o zmieniających się czasach i walce o godność oraz przetrwanie wspólnoty.
Życiorys
Chaim Natan Widawski był znaną postacią w historii społeczności żydowskiej w Polsce. Urodził się w rodzinie Dawida Henocha i Bili Hendli z d. Abubicz, jako jedno z dziesięciorga dzieci. Już w młodym wieku, po śmierci rodziców, musiał przerwać swoją edukację, aby znaleźć pracę. Osiedlił się w Łodzi, gdzie aktywnie uczestniczył w życiu społeczno-politycznym, angażując się w ruch Ogólnych Syjonistów „Hatechija” pod przewodnictwem posła na Sejm – Izaaka Grünbauma.
Podczas drugiej wojny światowej, na początku niemieckiej okupacji, Widawski został uwięziony w łódzkim getcie. Tam mieszkał z Rywką Nachą, Frajdą Leą oraz Brajną Hendlą przy ul. Młynarskiej 38. Oprócz osobistych trudności, zaangażował się w działalność polegającą na organizacji samopomocy społecznej, zostając członkiem Egzekutywy Syjonistycznej, stworzonej w getcie.
Warunki w łódzkim getcie były niezwykle trudne – całkowita izolacja wprowadzała chaos, a dostęp do informacji był niemalże niemożliwy. Niemieccy okupanci w pełni odcięli ludność od wszelkich źródeł zaopatrzenia oraz zewnętrznych wiadomości. To powodowało wzrastającą depresję wśród mieszkańców. W obliczu tej sytuacji, Widawski i jego współpracownicy stworzyli grupę, która korzystała z prymitywnego aparatu radiowego. Jako jeden z organizatorów, jego głównym celem było kolportowanie wiadomości z rozgłośni londyńskiej wśród mieszkańców getta. Biuletyny redagowane przez niego były pełne optymizmu, a ich publikacja budziła nadzieję na rychły koniec okrutnej wojny.
Widawski był postrzegany jako symbol nadziei, a jego obecność w miejscach pracy wzbudzała entuzjazm wśród towarzyszy. Niestety, w dniach poprzedzających inwazję aliantów w Normandii, z obawy przed wzrastającą radością w getcie, Niemcy aresztowali grupę słuchaczy radia. Widawski, dzięki wsparciu zaufanej członkini partii, uniknął aresztowania, jednak 9 czerwca 1944 roku, w obawie przed nieuchronnym zatrzymaniem, popełnił samobójstwo, zażywając cyjanek potasu. Jego śmierć była tragedią dla współpracowników, którzy obawiali się zaangażować w pogrzeb, a jedynie po kilku dniach odwiedzili jego grób, oznaczając go kamieniami.
Widawski w swoich ostatnich listach prosił o to, aby po zakończeniu wojny jego ciało przewieziono do Izraela. Życzenie to zostało spełnione 17 maja 1972 roku, gdy jego doczesne szczątki, po ekshumacji z cmentarza na ul. Brackiej, zostały pochowane w Izraelu na cmentarzu Nachalat Icchak, obok znanych postaci, takich jak poeta Icyk Manger. Widawski stał się również inspiracją dla postaci Jakuba Heyma z powieści „Jakub Kłamca” napisanej przez Jurka Beckera (1969). Historia jego życia została również zekranizowana w filmach, które zdobyły uznanie na międzynarodowych festiwalach filmowych.
Oceń: Chaim Natan Widawski