Janusz Teodor Dybowski

Kultura i sztuka

Janusz Teodor Dybowski, urodzony 1 kwietnia 1909 roku w Zduńskiej Woli, pozostaje w pamięci jako jeden z wybitnych polskich dramaturgów oraz powieściopisarzy. Jego twórczość literacka ma znaczący wpływ na polską kulturę.

Dybowski zmarł 28 czerwca 1977 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo literackie, które wciąż inspiruje współczesnych twórców.

Życiorys

Ukończył Państwowe Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu, a następnie kontynuował edukację na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, gdzie studiował prawo, oraz na Uniwersytecie Poznańskim, gdzie zgłębiał zagadnienia z zakresu ekonomii i filozofii. W lat 1937–1939 pracował w Bibliotece Raczyńskich w Poznaniu, na stanowisku bibliotekarza i zastępcy dyrektora.

W czasie II wojny światowej, po przekroczeniu granicy węgierskiej, dołączył do Armii Polskiej we Francji, jednak wkrótce padł w ręce niemieckiej niewoli. Zdołał jednak uciec do Szwajcarii, gdzie podjął studia filozoficzne na uniwersytecie w Fryburgu, uzyskując w 1944 roku stopień doktora. W trakcie swojego internowania aktywnie uczestniczył w życiu literackim, publikując swoje prace w czasopiśmie „Pamiętnik Literacko-Naukowy”. W 1945 przeniósł się do Belgii, gdzie objął stanowisko asystenta na uniwersytecie w Brukseli.

Do Polski powrócił w 1947 roku, a jego kariera zawodowa obejmowała funkcje kierownika literackiego w teatrach w Koszalinie, Olsztynie, Poznaniu oraz Rzeszowie. W 1960 roku osiedlił się na stałe w Warszawie. Był aktywnym członkiem Towarzystwa Przyjaciół Zduńskiej Woli oraz pozostawił trwały ślad w polskiej kulturze.

Jego życie zakończyło się na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie, gdzie spoczywa w kwaterze B35-3-19. W 1980 roku z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Zduńskiej Woli, na budynku przy ul. Stefana Złotnickiego 13, miejscu jego urodzenia, odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci pisarza.

Twórczość

Oto lista dzieł autorstwa Janusza Teodora Dybowskiego, które z pewnością zasługują na szczegółowe omówienie:

  • Paweł Włodkowic. Widowisko historyczne (prapremiera: Poznań, Teatr Nowy 1936),
  • Stanisław August. Dramat w 3 aktach (druk fragm. pt. Insurekcja [w] „Dziennik Polski” 1936 nr 87),
  • Von Schwindel w polskim dworze. Komedia w 3 aktach (prapremiera: Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, 1937),
  • Jałmużnik z Poznania – utwór sceniczny („Wiadomości Literackie” 1938 nr 21),
  • Cud białych orłów. Misterium ludowe ze wstępem i prologiem, z muzyką F. Nowowiejskiego (praprem. 1939),
  • Dwie czary – polska noc wigilijna. Utwór dramatyczny (Fryburg 1943),
  • Dramat mojego ojca. Dramat społeczny w 4 aktach (Bruksela 1945),
  • Po tej i po tamtej stronie. Sztuka w 3 aktach (Bruksela 1945),
  • I ty poznasz Marylę… Dramat w 4 częściach (Bruksela 1945),
  • Spiżowy jeździec. Dramat historyczny (Bruksela 1945),
  • Słońce w nocy. Komedia w 4 aktach (powst. 1945 ; prapremiera: Poznań, Teatr Polski 1947),
  • Front doktora Korczaka. Sztuka sceniczna (Warszawa 1948),
  • Kościuszko w Berville. Sztuka historyczna w 3 aktach (praprem.: Olsztyn, Teatr im. S. Jaracza 1950),
  • Złoto w dolinie. Utwór dramatyczny (praprem.: Jelenia Góra, Teatr Dolnośląski 1950),
  • Zieleni się lipa. Montaż sceniczny (praprem.: Rzeszów, Teatr im. W. Siemaszkowej 1954),
  • Narodziny poety. Dramat w 3 częściach (praprem.: Olsztyn, Teatr im. S. Jaracza 1956),
  • Pomorskie śluby. Widowisko („Głos Tygodnia” 1958 nr 34-36),
  • Ślub czystości. Komedia w 4 aktach („Teatr Ludowy” 1959 nr 11/12 s. 596-824),
  • Zapora. Komedia w 3 aktach (Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1960),
  • Życie bez liberii. Pamiętnik (powst. 1957 ; druk fragm. w miesięczniku „Ziemia Kaliska” 1963 nr 10-20),
  • Gorące wici – powieść historyczna (Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1962),
  • Światło nad Helladą. Powieść historyczna (Warszawa, „Nasza Księgarnia” 1963),
  • Droga do Warszawy – zarys dramatu w 3 aktach (Warszawa, LSW 1964),
  • Hołd pruski – powieść historyczna (Warszawa, Ludowa Spółdz. Wyd. 1964),
  • Ocalenie Syrakuz – powieść historyczna dla młodzieży (Warszawa, „Nasza Księgarnia” 1966),
  • Błazen starego króla – powieść hist. dla młodzieży (Warszawa, LSW 1967),
  • Wieża czarnej księżniczki – powieść hist. (Warszawa, LSW 1968),
  • Bunt Paryża. Powieść historyczna (Warszawa, „Nasza Księgarnia”, 1971),
  • Listopadowa zawierucha. Powieść historyczna z czasów powstania listopadowego (Łódź, Wyd. Łódzkie 1972),
  • Wojenny pan – powieść (Warszawa, Ludowa Spółdz. Wydawnicza 1972),
  • Saga grodu nad Prosną – pow. hist. dla młodzieży (Warszawa, „Nasza Księgarnia” 1975).

Przypisy

  1. Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 13.02.2019 r.]
  2. Jerzy Święch: Literatura polska w latach II wojny. Wyd. VI - 2 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010 r., s. 338-339, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13852-3.

Oceń: Janusz Teodor Dybowski

★★★★★
Średnia ocena:4.68 Liczba ocen:12